Şok Dalgasıyla Böbrek Taşı Kırma (ESWL)

ESWL Nedir?

ESWL (Extracorporeal shock wave litotripsi) dışardan şok dalgalarıyla taş kırma demektir. Bu cihazın keşfi 1980 li yıllara dayanmaktadır. İlk keşfedildiği yıllarda ve 90’lı yıllarda daha geniş kullanım alanı bulan ESWL son yıllardaki kapalı ameliyat tekniklerinin gelişmesine bağlı olarak kullanım alanı biraz daha daralmıştır. ESWL üriner sistem taşlarının % 90 için uygun ve etkili bir tedavi yöntemidir.

Şok dalgalarını oluşturan enerji kaynakları açısından elektrohidrolik, piezoelektrik ve elektromanyetik olarak 3 şekil cihaz vardır. Bu cihazlar arasında taşı kırma başarısı açısından fark yoktur. Taşı odaklama ve görüntüleme açısından ise 2 türlü cihaz vardır; floroskopi (x-ray) ve ultrasonografik cihazlar. Bu amaçla en yaygın kullanılan cihaz floroskopik cihazlardır. Röntgende görülmeyen (radyolüsen) taşlar için ise ultrasonografik cihazlar daya uygundur.

Kırma işlemi nasıl yapılır?

Cihaz için elektrik enerjisi ile şok dalgaları oluşturulmaktadır. Bu şok dalgaları içi su ile dolu balonun içinde oluşmakta ve suda hareket edebildiği için balon vasıtasıyla vücuda aktarılmakta, odaklama işlemiyle taşa odaklanan dalgalar taşın üzerinde yoğunlaşarak taşı kırmaktadır. Bu dalgalar vücuda zarar vermez ancak farklı bir yapıda olan taşa iletildiğinde ise taşta kırılmalara sebep olmaktadır.

Taş tedavisine karar verirken taşın boyutu, taşın bulunduğu yer, hastanın diğer hastalıkları, taşın komponenti (içeriği) gibi faktörler dikkate alınarak tedavi seçenekleri sıralanır.

Hangi durumlarda gerekir?

İlk seçeneğin ESWL olduğu durumlar;

• Böbrekteki 2 cm den küçük özellikler 1cm e yakın taşlar
• Perkütan veya açık cerrahi sonrası rezüdü böbrek taşları
• Üreter üst uç taşları

Diğer taşlar için de ESWL uygulanabilir. Örneğin üreter alt uçtaki taşa da ESWL yapılabilir. Ancak buradaki taşın odaklama güçlüğü, taşın kırılmama ihtimali göz önüne alındığında üreterorenoskopik olarak taşın tedavi edilmesi daha doğru seçenek olmaktadır. Böbrekteki 2cm ve üzeri taşlarda ESWL uygulanırsa hem seans sayısı çok fazla olacaktır. Hem de taşın parçalanıp böbreği tıkama riski daha fazla olduğundan perkütan nefrolitotomi (3 cm’den büyük taşların çıkarılmasında kullanılır) daha uygun bir seçenek olacaktır. Böbrek içindeki ve özellikle böbrek alt poldeki 1-2cm arası taşlar halen tartışma konusudur. ESWL ve flexible üreteroskopik (idrar kanalına girilerek yapılan işlem) taş tedavi yöntemleri bu taşlar için uygun yöntemlerdir.

ESWL uygulanamayan durumlar;

• Gebelik, kanama problemi olan hastalar, üriner sistemde taştan daha aşağı sistemlerde tıkanıklık olan hastalar, kalp pili olan veya böbreğe yakın anevrizması olan hastalar.

ESWL yapılamayan hastalarda, üreterorenoskopi, flexible üreterorenoskopi, perkütan nefrolitotomi, açık taş operasyonları alternatif olarak kullanılabilir.

Tedavi süreci

Hastanın genel değerlendirmesi yapılır. Aktif enfeksiyonu ve uygulamaya engel bir durum yok ise ESWL işlemine alınabilir. ESWL işlemi genellikle anestezi olmadan (narkozsuz) yapılır. Çocuklarda ve ağrı eşiği çok düşük olanlarda anestezi verilebilir. Her hastaya ağrı kesici kullanmaya gerek yoktur. İşleme esnasında ağrısı olan hastaya işleme ara verip ağrı kesici yapılabilir. İşlem atış hızına göre 30-45 dk sürmektedir. Hasta işlemden sonra normal hayatına geri dönebilir. 3-7 gün sonra hasta kontrole çağrılır ve tekrar bakılır. Taş kırılmadıysa bir seans daha ESWL uygulanır. Eğer 3-4 seansta taşta hiçbir değişiklik yoksa işleme devam edilmez ve alternatif taş tedavisi yöntemlerine geçilir.

ESWL sonrası oluşma ihtimali olan etkiler;

• Taşın kırılamaması (yaklaşık %10)
• Kırılan taş parçalarının idrar kanalına düşerek kanalı tıkaması ve sonrasında endoskopik bir ameliyata ihtiyaç duyulması (%10-20)
• Renal kolik  
• Ciltte kızarıklık
• Üriner enfeksiyon
• İdrarda kanama

Nadir olanlar;

• Böbrek etrafında kanama
• Pankreatit
• Ürosepsis %1-2