Faset Eklem Denervasyonu
Faset eklemler bel ve bacak ağrısının en önemli nedenlerindendir. Faset eklem artrozu; osteoartroz veya dejeneratif eklem hastalığı ile birlikte görülebileceği gibi; genellikle disk dejenerasyonu veya spondilozise sekonder olarak oluşur. Faset sendrom sıklıkla diskopati ile birlikte görülür, % 20 vakada ise tamamen bağımsızdır. Radyolojik olarak faset eklem sendromu ve tedavi girişimlerinin anlaşılabilmesi için bu bölgedeki anatomik yapıların bilinmesi gerekmektedir.
Tedavi planlaması için faset sendromu kliniğinin ortaya konması ve tedavi endikasyonlarının belirlenmesi gerekir.Lomber faseteklem sendromunda; künt ağrı ve ağrının kalçaya, gluteal bölgeye, uyluk ve dize yayılımı söz konusudur. Diz kirişlerinde (hamstring) ve kaslarda spazm oluşur. Düz bacak kaldırma 40 derece altındadır ve rotasyon hareketi ile ağrı hissedilir. Faset eklemlerin derin palpasyonu ile ağrı mevcuttur. Faset eklem sendromu tedavisinde NSAİ ilaçlar, kas gevşeticiler, lokal ısı uygulaması, elektro akupunktur, myofasyal trigger nokta injeksiyonları uygulanmaktadır. Bu tedaviler dışında faset eklem injeksiyonları ve faset sinir blokları yapılmaktadır.
Faset eklem içi injeksiyonu önceleri skopi cihazı kullanmadan yapılmakta ve bu uygulamada iğne girişiyeri olarak spinoz proçeslerin 6-8 cm laterali kullanılmaktaydı. Ancak bu teknikte, faset eklem içine ulaşmak çok zor olduğu için mutlaka floroskopi kullanılarak yapılması önerilmektedir. Hasta, yüzüstü pozisyonda skopi masasına yatırılarak faset eklem aralarının açılabilmesi içinkarnına yastık yerleştirilir. Steril koşullar sağlandıktan sonra C-kollu yaklaşık 45 derece oblik olarak faset eklem görüntüleninceye kadar hareket ettirilir.
Girişim yapılacak faset eklem skopide görülünce 22G 3.5 inçlik iğne ile orta hattın yaklaşık 3 cm lateraline girilir. Skopi ile görüntüleme sürdürülerek faset eklem içine ulaşılıp injeksiyon yapılır. Faset eklem injeksiyonu en az iki taraf ve iki seviyeden yapılır. Bazı araştırmacılar bilateral 3 seviyeden yapılmasını önermektedirler. Diagnostik blok için 2 ml % 1'lik lidokain kullanılır. Ayrıca bazı klinisyenler tarafından diagnostik amaçla; faset eklem içine 2-3 ml hipertonik salin injeksiyonu yapılarak ağrı uyarılmaktadır. Faset eklem denervasyonu için her seviyede % 1 lidokain veya % 0.25 bupivakain ile 2-4 ml içinde kombine edilen 20 mg metil prednizolon veya 12 mg triamsinolon kullanılmaktadır.
Radyofrekans termokoagulasyonla faset denervasyonu, diğer tedavi yöntemlerinin başarılı olmadığı durumlarda uygulanır. İlk kez 1971 yılında Rees faset eklemdeki artiküler sinirleri keserek cerrahi girişim ile faset rizotomiyi gerçekleştirmiştir. 1973 yılında Shealy ve arkadaşları perkütan radyofrekans termokoagülasyon yöntemi ile faset eklem denervasyonunu uygulamıştır. Günümüzde de endikasyon konulduğunda faseteklem denervasyonu için perkütan rizotomi tekniği uygulanmaktadır. Uygulama için hasta faset eklem injeksiyonunda olduuğ gibi steril koşullarda yüzüstü pozisyonda floroskopi masasına yatırılır. SRK 12 kiti (12 G özel iğne içeren) kullanılarak yapılır. Faset eklem içine girildikten sonra önce motor (2Hz, 3v) sonra sensoryal (50 Hz, Iv) dağılımın kontrolu için stimülasyon uygulanır. Alınan cevap uygunsa; 1-2 ml % 2'lik lidokain ile bölgede lokal anestezi sağlanarak, 50-60 saniye süreyle 80 derece ısı lezyonu gerçekleştirilir.
